PDA

Xem phiên bản đầy đủ : Đôi điều cảm nhận về nụ cười và ý nghĩa tác phẩm dân gian THẰNG BỜM



TruongVu
06-10-2015, 11:48 AM
1. Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam ta . Thường là những tác phẩm nội dung xúc tích và dễ nhớ .Qua đó , có những tác phẩm thể hiện tình yêu quê hương đất nước . Đặc biệt , là những tư tưởng đấu tranh giải thoát con người khỏi ách áp bức bóc lột . "Thằng Bờm" là một tác phẩm như vậy .




THẰNG BỜM


Thằng Bờm có cái quạt mo
Phú Ông xin đổi ba bò chín trâu
Bờm rằng Bờm chẳng lấy trâu
Phú Ông xin đổi ao sâu cá mè
Bờm rằng Bờm chẳng lấy mè
Phú Ông xin đổi một bè gỗ lim
Bờm rằng Bờm chẳng lấy lim
Phú Ông xin đổi con chim đồi mồi
Bờm rằng Bờm chẳng lấy mồi .
Phú Ông xin đổi nắm xôi . Bờm cười !


( Còn tiếp )

TruongVu
06-10-2015, 05:02 PM
2 . Từ trước đến nay , tôi luôn bị yếu tố hài hước đánh lừa cảm xúc .Cũng chẳng mấy quan tâm ,chỉ nghĩ đơn thuần nó là tác phẩm mà khi xưa người ta viết ta cho khuây khỏa đầu óc sau những ngày lao động mệt nhọc . Quá lắm thì cũng chỉ châm biếm anh nhà giầu hay ca ngợi đứa bé thông minh ,lém lỉnh nào đó .
Nhưng gần đây , thấy người ta tranh luận . Tôi cũng tò mò tìm hiểu. Tôi cũng thấy thắc mắc . Ở cái kết :-" Bờm cười " .Vậy , Bờm cười thì Bờm có chấp nhận hay không việc trao đổi cái quạt mo lấy nắm xôi ?
Để sáng tỏ . Tôi tự đặt ra những câu hỏi :
-"Giữa hai nhân vật Phú Ông và Thằng Bờm . Họ có đại diện cho thế lực nào không ?"
Rồi :
-" Động cơ nào khiến xẩy ra cuộc trao đổi này ?"
Lại nữa :
-" Ý nghĩa và giá trị những món đồ trao đổi kia là gì ?"
Cần phải khẳng định rõ , đây là cuộc trao đổi . Chứ không phải là cuộc trao tặng hay làm từ thiện gì đó . Mà đã trao đổi ,thì đôi bên phải có lợi .
Do đó , động cơ nào . Khiến Phú Ông đem cả tài sản to lớn chỉ để đổi lấy một chiếc quạt mo . Thứ làm bằng bẹ lá cây cau . Ở Việt Nam đâu đâu cũng có và luôn đi xin được .
Chẳng lẽ ,phú ông khoe của đến mức hợm mình như vậy ? Vô lý ! Khoe của ,thì phải đem trải ra ,cho người ta thấy của nhiều mênh mông bát ngát chứ . Đằng này , lại ví nó không bằng nổi cái... quạt mo . Mà ví von gì đâu , đem đổi chứ . Đổi là mất ?


( Còn tiếp )

TruongVu
06-10-2015, 07:15 PM
3 . Tôi bắt đầu thấy thích thú với tay phú ông này . Giá như , lúc đó, nước ta có nhiều phú ông hơn thì người dân đỡ khổ . Mà nước ta nghèo , nhiều phú ông thì lấy đâu ra của cải . Chẳng lẽ trâu bò từ trên trời rơi xuống , hay từ dưới đất chui lên . Rồi ngoan ngoãn về chuồng nhà họ .
Nếu ở ngay lần đổi đầu tiên, Bờm chấp nhận thì sao ?
Hãy xem phú ông nài nỉ thì biết :
-"Phú Ông xin đổi ..."
Điệp từ nhắc đi nhắc lại , khiến ta thấy rằng phú ông rất khẩn khoản .Mỗi lần như vậy , phú ông lại ngân dài hơn như muốn tôn thêm giá trị vật chất tài sản của mình :
-" Ba bò chín trâu "
Rồi :
-"Ao sâu cá mè "

Chẳng lẽ phú ông chịu lỗ sao ? Lời ông ta nói rất khôn ngoan mà ! Nếu lúc này nuốt lời . Thì chẳng nhẽ đường đường là một phú ông cao quý lại mất thể diện đi gạt một đứa con nít .
Như vậy , phú ông chỉ có thể đúng bản chất là một kẻ sành sỏi trong việc cò kè này . Hoặc ông ta biết rõ đối phương sẽ không đổi . Hoặc giá trị của chiếc quạt mo phải tương đương giá trị ông ta bỏ ra .


(Còn tiếp )

TruongVu
06-10-2015, 08:50 PM
4 . Đối lại với phú ông . Bờm luôn khéo léo hạ thấp giá trị vật chất các món đồ vật đó xuống . Khi phú ông trịnh trọng :
- "...ba bò chín trâu "
Thì Bờm dứt khoát :
-" Bờm rằng bờm chẳng lấy trâu "
Phú ông tiếp tục :
-" ...ao sâu cá mè "
Bờm không nao núng :
-"Bờm rằng bờm chẳng lấy mè ."
Phú ông trang trọng kéo dài thì Bờm khéo léo rút ngắn . Và từ chối .Điều đó có nghĩa là Bờm rất thông minh .
Vậy tại sao , khi gặp nắm xôi . Bờm cười !
Cười không có nghĩa là chấp nhận .

TruongVu
06-10-2015, 09:14 PM
5 . Tôi thấy ở đây không đơn thuần là một cuộc trao đổi vật chất bình thường .Mà nó giống , phải nói nó chính thức là một cuộc đấu trí của hai con người thông thái .
Vậy họ đấu nhau vì cái gì ?
Như phân tích ở trên . Phú ông không làm từ thiện , cũng không hợm mình khoe của .Phú ông lại rất khôn ngoan .
Nếu Bờm chấp nhận đổi nắm xôi . Thì chẳng phải cuối cùng . Bờm vẫn bị khuất phục bởi sự cãm dỗ quá đơn giản hay sao ?
Hiển nhiên, phú ông đắc chí . Còn Bờm thì quá khờ khạo . Điều này , hoàn toàn không thể xẩy ra vì đi ngược lại nội dung câu chuyện .

Vậy , tại sao Bờm cười ?
Chỉ có thể là Bờm và Phú Ông hiểu rõ về giá trị của chiếc quạt !


( Còn nữa)

TruongVu
06-10-2015, 09:54 PM
6 . - Chiếc quạt mo có giá trị gì mà ghê ghớm vậy ?

Tôi thấy , nó hấp dẫn tôi từ câu hỏi này .
Tôi quyết tâm khám phá bí ẩn.
Đúng là trên đời có những thứ tưởng là bỏ đi nhưng lại rất giá trị . Ví như , cùng một cây dại ven đường . Người bình thường thì không thèm để ý . Nhưng với y học , nó có thể là cây thuốc quý chữa được bệnh nan y . Chẳng phải tùy mục đích sử dụng . Từ mọt cây dại trở lên vô giá sao .
Ngược lại . Nếu thả chúng ta một mình trên núi bạc non vàng . Mà không có lấy một chút thức ăn , nước uống và không bóng người .Thì núi bạc non vàng còn ý nghĩa chi .
Trở lại , tôi bắt đầu tìm kiếm những thứ liên quan tới cái quạt mo . Quạt mo , hay những loại quạt thủ công khác trước đây . Từ vua chúa đến thường dân vẫn dùng .Nó phổ biến rộng rãi và quá đỗi quen thuộc .
Có quạt lông vũ khi ra chiến trường , các quân sư vẫn dùng . Phe phẩy ,nghiên cứu trận đồ thấy hô phong hoán vũ làm sao .
Rồi có quạt xếp giấy . Khi xưa , tao nhân mặc khách hay dùng vẽ tranh và viết thơ lên đó làm thú vui tao nhã hoặc món quà tri kỷ tặng nhau .

Đến đây , tôi bỗng sáng lên .
Họ vẽ gì và viết gì trên quạt . Chẳng phải họ vẽ uyên ương thể hiện khát vọng hạnh phúc sao ? Chẳng phải họ viết thơ thể hiện hoài bão sao ? Tất cả quang cảnh trong đó. Từ cây cỏ chim muông, đến núi non hùng vĩ chẳng phải thể hiện khát vọng tự do sao ..?

Phải rồi , chiếc quạt mo nó là chiếc quạt . Chiếc quạt của khát vọng ẩn náu và chuyển thể trong đó .


(Còn tiếp )

TruongVu
06-10-2015, 10:18 PM
7 . Bây giờ , đại diện của hai thế lực đã hoàn toàn hiện rõ .
Bờm đại diện cho khát vọng tự do và mưu cầu hạnh phúc chính đáng . Ẩn mình trong cậu bé non trẻ nhưng tràn đầy năng lượng sống .
Đó là hình tượng người dân đen bị áp bức bóc lột gửi gắm .
Phú ông là đại diện cho thế lực thống trị to lớn kếch xù . Luôn nhăm nhe đàn áp , mua chuộc nhằm củng cố quyền vị .
Vậy là chúng ta cũng đã rõ động cơ của cuộc trao đổi là gì .

Câu chuyện đã đi vào lozic .
Phú ông chẳng thái quá . Khi đem những món đồ đó mà có thể dập tắt ngọn lửa khát vọng của nhân dân thống khổ .

TruongVu
06-10-2015, 10:37 PM
8 . Bây giờ ý nghiã các món đồ đã lộ rõ .
Chúng ta gom tất cả các món đồ của phú ông lại xem phú ông muốn nói gì với " ngọt lửa khát vọng "
Lời nói đó có thể thuật như sau :
- Ta cho mi trâu bò là những kẻ hầu người hạ . Cho mi gỗ lim để xây nhà cao cửa rộng . Cho ao cá phong thuỷ rảnh rỗi câu cá ngắm trăng . Cho chú chim đồi mồi vui quên ngày tháng .
Còn nắm xôi càng quá đúng với câu chuyện đầy kịch tính này . Tại sao tác giả dân gian lại dùng hình tượng cái quạt và nắm xôi trong hoàn cảnh nhậy cảm này .

Nắm xôi mang ý nghĩa gì ?
Dân gian ta vẫn có câu :-" Lên chùa ăn xôi ăn oản " Chẳng phải xôi là lộc sao . Là bổng lộc .
Phú ông muốn mua chuộc Bờm nên nói tiếp :
-"Hãy từ bỏ khát vọng đấu tranh đó đi thì mi tha hồ hưởng bổng lộc !"

TruongVu
06-10-2015, 10:47 PM
9 . Dù đã ngụy trang từ cái quạt xếp giấy trang nhã thể hiện khát vọng sang chiếc quạt mo cục mịch . Nhưng thế lực áp bức vẫn đánh hơi được . Dó đó , đây là cuộc đấu tranh dai dẳng , khốc liệt và không có khoan nhượng .
Nụ cười của Bờm đại diện cho chính nghĩa . Thể hiện niềm tin chiến thắng !

TruongVu
06-10-2015, 10:54 PM
10 .Qua đây , tôi thấy tác phẩm dân gian Thằng Bờm . Phản ánh rõ nét và đầy đủ về xã hội đương đại xa xưa . Qua chất kịch tính và đầy giá trị nghệ thuật .
Chúng ta nên hiểu đúng và nâng giá trị tác phẩm Thằng Bờm thêm một bước nữa trong nền văn học nước nhà .