Những "ngôi trường xưa Em học"
Đoản Rời: Giữ Trâu
"....Có trâu sẳn tằm tơ lúa má
Không trâu không hoa quả đậu mè
Lúa gặt cắt đã có trâu xe
Lúa chất bã để dành trâu đạp...."
Trong Lục Súc Tranh Công
Hồi mấy năm tản cư, Ba Má dắt chúng tôi đến ở nhờ nhà người bác ruột, sau đó cất tạm một căn nhỏ cạnh bên hàng rào theo chiều dọc của vuông đất, có mấy dây khoai lăng củ tím, tôi nhớ rõ điều nầy, vì thường hay lặt mấy dái lủng lẳng đem lùi bếp, bùi hết kể!
Những ngày nghỉ không phải qua trường làng bên học, tôi lân la xin theo anh người giữ trâu mướn cho Bác tôi, để được cho cỡi trâu.
Ban đầu ngồi sau lưng ôm eo ếch anh…tiến lên một bước được ngồi đàng trước cầm dây dàm, khi đã thành tài rồi mới được tự mình một con.
Tính ra anh cũng có khiếu huấn luyện. Anh tận tâm truyền nghề cho, vì Bác tôi có cô con gái út mà anh “dòm ngó” nhưng phận ở đợ anh chưa dám “tiến xa hơn” , đây là dịp anh kết thân với tôi.
Anh lảnh chức dài hạn nầy có lẽ từ lâu lắm, vì ba anh cứ tới lấy tiền trước mấy năm liền rồi nướng hết vô sòng bài, anh cam phận.
Tôi trở thành thân tín của anh. Lâu về sau tôi đã lớn vào đời, nghe nói anh đi làm biển, có lưới, có ghe riêng, và đã nên gia thất con cái đầy đủ …, cũng mừng cho anh, vợ anh không phải là chị con bác tôi.
Trâu thả ra đồng tràn lan mùa khô, chúng hợp đàn, cạp cỏ gần nhau thân thiện, nếu có hục hặc thì không lâu sau đó thế nào bầy cũng có thêm mấy nghé nữa.
Mở dàm cho trâu tự kiếm ăn xong, đám chăn họp bày trò chơi hay bàn mưu tính kế, lục lạo hái trộm hoa quả, bắn chim hoặc gà vịt đấp bùn đem nướng,… dùng cho đỡ buồn miệng“ . Cái đáng nói là họ thảo và không tố khổ nhau ….
Có một lần khi qua khu vũng lầy gần nhà, lũ trâu bất thần phát chạy, mất thăng bằng tôi rớt xuống nước bùn đen đó, mười phần kể tiêu tùng rồi, vậy mà khi ngoi lên được, ảnh cười bảo tôi là: Trâu không bao giờ đạp giẫm lên người chăn nó ! Chỉ có Trời mới biết !
Sau đình chiến gia đình tôi trở về nhà cũ, có lần chú ruột tôi tới thăm và ngỏ ý xin tôi làm con, vì chú thím chỉ có hai cô con gái, tôi thì còn mấy em trai nữa, cả hai cô em nhà chú đều đến tuổi cập kê. Không lâu sau lần ấy, tôi ôm quần áo về nhà chú thím….
Trong lúc Ba Má tôi trồng bông dệt vải thì bên gia đình chú thím trồng dâu nuôi tằm dệt lụa truyền từ nhiều đời, nghề nầy phía bên thím. Bữa cơm nhập gia và nhận chức hôm đó có món nhộng rang. Chức gì ? Thưa chăn trâu cho chú tôi, trong nhà chỉ thừa có công việc đó …ai cũng bề bộn !
Tôi đã được đào tạo lành nghề rồi, không cần phải “tập huấn” gì lâu lắc, ban tối sau khi đã đốt un cho trâu xong, tôi còn công việc khác ngoài chòi ruộng gần rừng chà là toàn gai nhọn, tôi ngủ ở chòi một mình gần như giữa rừng, đặt và đổ bung …gần sáng mang tôm cá về cho thím hay hai cô em kịp chợ . Tôi thành người ở kiểu mới cho chú thím tôi . Tuổi thơ ngây đời tôi bắt đầu như thế đó !
Hôm nhớ nhà quá, tôi trốn về méc lại Ba tôi. Lập tức Ba và chú thím tôi mích lòng nhau; Ba Má tôi nghèo nhưng vốn thương con…cứ ngỡ chú thím xin về nuôi và đối xử với tôi như con ruột … Ba biểu ở nhà và cuối cùng tôi được đi học trở lại.
Đến cấp lớp nhì lớp nhất, hằng ngày tôi phải đi về khoảng năm cây số mỗi lượt để tới trường Quận, nơi đây có dạy tới hết bậc tiểu học.
Đường dẫn về hướng Tây đó phải băng qua cánh đồng rộng, trâu đen trâu cò gặm cỏ từng đàn vào mùa khô. Đám chăn trâu luôn phục kích tấn công học trò đi học về ….Vô hình chung học trò và chăn trâu là hai thái cực !? Phần thua thiệt bao giờ cũng về phía học trò.
Để hóa giải áp lực nầy, tôi phải nhờ mấy đứa bạn học ở cùng xóm địa phương với chúng, làm trung gian thương thuyết với mấy “cựu đồng nghiệp” của tôi bằng bữa gặp nhau có rượu đế, cá nướng trui …và cả thuốc thơm Cotab, Grand Prix nữa …Hòa bình được vãn hồi. Cổ nhân ta có câu “Mạnh Dùng Sức, Yếu Dùng Chước” là vậy.
Khoảng hai mươi năm trước đây, tôi gặp lại một trong số người hiếp đáp tôi lúc xưa trong một bữa tiệc ở Philadelphia, Pennsylvania. Tôi nhận ra anh và vui miệng nhắc lại thời thơ ấu đó, anh có vẻ không bằng lòng vì dường như anh muốn giấu tông tích mục đồng của mình. Thôi cũng được, sau nầy lỡ cùng trong họp mặt hoặc tiêc tùng mà lý tình không tới không được … tôi phải đứng xa xa tránh chào hỏi …
Sau mùa gặt ở thôn quê, nhất là những đêm trăng, thường hay đạp lúa. Công việc nầy cũng nhờ trâu quần cho đến khi bã chín tức hạt lúa đã rụng hết. Sau đó lúa lép bị tách ra nhờ vê hoặc là quạt.
Cọng khô lúc đó đã thành rơm, đó là phần ăn dự trữ trả công cho trâu. Những người không có trâu riêng phải nhờ và cho không phần rơm cho người chủ trâu. Những đêm như vậy trẻ con rủ nhau chui vô đống rơm mới ngủ rất ấm....
Nhân năm Sửu sắp đến, ghi lại chuyện thật 100% nầy như một ôn vui, hồi đó trâu ngoài đem sức trong công việc đồng áng nặng nhọc còn là tài sản của nông dân ta. Nay cơ giới hóa, có lẽ không lâu trâu bị đào thải chăng ?!
Phần tôi phải chi cam phận chịu khổ làm con chú thím tôi; Thằng chăn trâu ấy sau nầy chắc là Bí Thư nầy Bí Thư nọ rồi. Biết đâu đó!
Hình như tôi đã cải được số trời ....
NhàQuê Oct 02, 2008