Như Mai Tập Dịch Thơ Hán Cổ

[NhuMai]

Đây là bài thơ Trường Tương Tư của Lý Bạch thể thơ "Cổ Phong" không thuộc "Thất Ngôn Bát Cú", Như Mai tạm dịch qua thể thơ "Thất Ngộn Bát Cú" có lược bớt từ để phù hợp với dạng thơ, thế nào cũng có sai sót, xin được các bậc thức giả chỉ giáo thêm

CHỮ HÁN VIỆT

長 相 思 (其二 )

(李白)

日 色 已 盡 花 含 煙
月 明 欲 愁 不
趙 瑟 初 停 鳳 凰 柱
蜀 琴 欲 奏 鴛 鴦 絃
此 曲 有 意 無 人 傳
願 隨 春 風 寄 燕 然
憶 君 迢 迢 隔 青 天
昔 日 橫 波 目
今 成 流 淚 泉
不 信 妾 腸 斷
歸 來 看 取 明 鏡 前

02.- Phiên âm

Trường Tương Tư (II)

Nhật sắc dĩ tận hoa hàm yên
Nguyệt minh như tố sầu bất miên
Triệu sắt sơ đình phụng hoàng trụ
Thục cầm dục tấu uyên ương huyền
Thử khúc hữu ý vô nhân truyền
Nguyện tuỳ xuân phong ký Yên Nhiên
Ức quân điều điều cách thanh thiên
Tích nhựt hoành ba mục
Kim thành lưu lệ tuyền
Bất tín thiếp trường đoạn
Qui lai khán thủ minh kính tiền

Lý Bạch


Dịch Nghĩa

Sắc mặt trời sắp hết, hoa ngậm làn khói tỏa. Ánh trăng trông giống như lụa trắng, buồn rầu không ngủ. Đàn Triệu sắt mới ngưng vận trụ Phượng Hoàng, đàn Thục cầm lại toan gẩy dây uyên ương. Khúc đàn này có ý tưởng, nhưng không ai lưu truyền: mong rằng sẽ theo gió xuân, gửi đến núi Yên Nhiên. Thiếp nhớ chàng đang ở nơi xa xôi ngăn cách trời xanh.
Con mắt này khi xưa đưa ngang làn sóng, nay thành ra dòng suối tuôn rơi hàng lệ. Nếu chàng không tin thiếp thì xin hãy về mà ngắm trông trước gương sáng.

TRƯỜNG TƯƠNG TƯ

MÃI MÃI NHỚ NHAU

(Lý Bạch)

Hoa ngậm khói sương, tắt nắng vàng
Trăng trong sắc lụa ngủ không an.
Phượng Hoàng ngưng gảy tan thanh nhạc
Loan phụng toan rung lỡ nhịp đàn.
Mắt gợn sóng buồn thương quặn thắt,
Ruột đau sầu quyện nhớ miên man
Gió Xuân gởi tới Yên Nhiên núi
Nhắn với tình lang...thiếp nhớ chàng..!

Như Mai dịch thơ

6-7-2011

[suphagioi]

(trích)
bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi
dục ẩm tỳ bà mã thượng thôi
túy ngọa sa trường quân mạc tiếu
cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi

tạm dịch
chén rượu bồ đào trăng sáng soi
muốn uống đã nghe giục ngựa rồi
say ngủ bãi hoang đừng cười nhé
xưa nay chiến trận mấy ai hồi

(khúc trên vốn rất quen thuộc với nhiều người, và có nhiều bản dịch, ở đây xin dịch phóng theo ý riêng, góp chút vui với các bạn nhé)

[NhuMai]

Chữ Hán Việt
(凉州词)

葡萄美酒夜光杯,
欲飲琵琶馬上催.
醉臥沙場君莫笑,
古來征戰幾人回?
(王翰

Âm Hán Việt

Lương Châu từ

Bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi,
Dục ẩm tì bà mã thượng thôi.
Túy ngọa sa trường quân mạc tiếu,
Cổ lai chinh chiến kỉ nhân hồi?

Vương Hàn

Dịch ý

Chiếc ly dạ quang tinh xảo được đổ đầy rượu nho ngon tuyệt
Vừa muốn say sưa một phen, thì đột nhiên tiếng đàn tì bà tưng bừng vang từ trên lưng ngựa xuống như thôi thúc tướng sĩ cùng can ly.
Dù có say nằm lăn trên sa trường, mong các vị đừng chê cười,
Trước giờ người đi chinh chiến mấy ai còn sống trở về

Lương Châu Từ

(Thơ Vương Hàn)

(dịch thơ)

Rượu quí đựng đầy chén dạ quang
Động viên quân tướng - tỳ bà vang
Đừng cười say khước sa trường ngủ
Mấy kẻ về khi trận chiến tàn…

(Như Mai dịch thơ)

7-10-2011

P/s: Cám ơn Suphagioi đã gởi vào trang thơ của NM một bài thơ rất hay và nổi tiếng của Vương Hàn, NM cũng xin "múa rìu qua mắt thợ" dịch bài thơ này với bạn!

[NhuMai]

Gậy Lão Tôn

(Như Ý Kim Cô Bổng)

Nhất vạn, tam thiên, ngũ bách cân
Thâm sơn, cùng cốc bất ly thân
Yêu ma, quỷ quái kinh hồn phách
Bạo ngược, gian tham lạc khí thần
Công lý bảo tồn tôn chính đạo
Tự do phù hộ độ lương dân
Uy danh Như Ý Kim Cô Bổng
Vĩnh viễn duy trì Mỹ Thiện Chân

TK



Bài Dịch

(Như Mai)

Gậy thần một vạn ba ngàn cân
Rừng thẳm hang cùng chẳng cách thân
Quỉ quái yêu ma đều mất vía
Gian tham bạo ngược thảy kinh thần
Duy trì chánh lý tôn chân đạo
Bảo vệ tự do giúp thiện dân
Như Ý Kim Cô danh chấn động
Giữ gìn muôn thuở nét thiên chân.

Như Mai

[NhuMai]

Chữ Hán Việt:

清 化 府 道 中

去 年 戎 事 在 塵 泥
吟 筆 今 秋 歸 舊 題
望 雨 遠 看 雲 起 北
感 時 頻 顧 火 流 西
宋 江 水 狭 波 聲 小
大 利 山 空 草 色 萋
爱 景 境 風 光 非 昔 日
相 逢 訪 古 說 丁 黎

Âm Hán Việt:

Khứ niên nhung sự tại trần nê
Ngâm bút kim thu qui cựu đề
Vọng vũ viễn khán vân khởi bắc
Cảm thời tần cố Hỏa lưu tê (tây)
Tống Giang (1) thủy hiệp ba thanh tiểu
Đại Lợi (2) sơn không thảo sắc thê
Ái (3) cảnh phong quang phi tích nhật
Tương phùng phỏng cổ thuyết Đinh Lê!

(1) Tống Giang thuộc Thanh Hóa
(2) Đại Lợi thuộc Thanh Hóa
(3) Châu Ái tên cũ tỉnh Thanh Hóa
(Theo Toàn Việt thi lục – Lê Quí Đôn)


Dịch Thơ
Trên Đường Phủ Thanh Hóa

Năm ngoái việc quân vướng bụi lầy,
Mượn đề Thu trước viết thơ đây,
Ngóng mây ruỗi gió tràn phương Bắc
Nhớ lửa theo sao nổi cõi Tây.
Sông hẹp Tống Giang âm nhẹ nhẹ,
Núi dài Đại Lợi cỏ hây hây.
Cảnh quang đất Ái không như cũ,
Nhắc chuyện Đinh Lê buổi hợp vầy!

Như Mai

21-6-2011

[NhuMai]

“百年大计系于教育，教育大计系于� �师”

" Bách niên đại kế hệ vu giáo dục, giáo dục đại kế hệ vu giáo sư"

Bài Dịch

Kế lớn trăm năm giáo dục người
Chung tay góp sức để đời tươi
Khai tâm huấn đạo công Thầy Tổ
Sự nghiệp lớn lao tỏ rạng ngời.

Trăm năm kế lớn trên đời
Khai tâm mở trí cho người mở mang.
Công lao giáo dục gian nan
Nhờ ơn huấn thị các hàng tôn sư.

Muốn thành kế lớn trăm năm
Phải lo giáo dục dạy chăm nhi đồng
Sự nghiệp giáo dưỡng thành công
Nhờ Cô Thầy đã hết lòng tận tâm.

Như Mai

15-11-2011

[NhuMai]

教诲如春风，
师恩似海深，
桃李满天下，
春晖遍四方。

Giáo hối như xuân phong
Sư ân tợ hải thâm
Đào lý mãn thiên hạ
Xuân huy biến tứ phương.


NHỚ THẦY

Lời Thầy tựa gió xuân lồng lộng
Ơn Thầy như núi rộng biển sâu
Học trò có khắp năm châu
Truyền trao trí thức nhiệm mầu bốn phương.

Lời Thầy gió mát của mùa xuân
Biển rộng trời cao khó sánh bằng
Đệ tử hiền tài đầy khắp chốn
Ơn thầy đức trọng rải muôn phang.

Lời Thầy như gió mùa xuân
Ơn Thầy núi Thái khó phần sánh đương
Mênh mông hơn biển đại dương
Lời nào tả được cho tường thâm ân
Học trò khắp chốn thuận vâng
Đem đèn trí thức xa gần truyền ban.

Như Mai

[NhuMai]

Bài văn này rất dài và hay NM ko có bản chữ Hán viết sẳn, nếu đánh nguyên một bản chữ Hán đem lên thì rất cực, tạm thời NM chỉ gởi bài thơ dịch, khi rảnh sẽ gởi tiếp bản nguyên âm.

BÀI VĂN VIẾNG BÃI CHIẾN TRƯỜNG XƯA

Văn chữ Hán của Lý Hoa)

Như Mai dịch thơ tiếng Việt

Chốn này quả thật rộng bao la!
Sa mạc mênh mông chẳng thấy nhà
Cảnh tượng âm u cùng vắng vẻ
Gió buồn nắng quái khóc người xưa!

Cỏ gãy bồng khô quá lạnh lùng
Sương rơi buổi sáng đẫm vai lưng
Không gian tĩnh mịch lòng ray rứt
Chim chẳng buồn bay, thú hãi hùng

Đình Trưởng rằng: “Đây bãi chiến trường!
Là nơi chứng kiến cảnh bi thương.
Ma than quỉ khóc khi trời tối
Thê thảm làm sao nỗi đoạn trường

Quân Tần lính Hán gục nơi này
Chuyện kể đau thương kiếp đọa đày
Chiến tướng binh Tề cùng nước Triệu
Kinh, Hàn dung ruổi mấy đời nay

Sa mạc ngựa chăn tháng lại năm
Đêm đông giá rét lội trên băng
Đường về trời đất thênh thang rộng
Thân gởi rừng gươm hận khóc thầm.

Đời Tần đến Hán trở về đây
Hiềm khích gây hoài với Rợ Di
Tổn hại Trung Châu không kể xiết
Người dân lương thiện khổ lâu dài!

Những xứ ngày xưa gọi Địch, Nhung
Trọng quân Thiên tử sợ oai hùng
Cả vùng Trung Hạ đều nơm nớp
Nhân nghĩa kỳ binh chẳng dám dùng.

Than ôi! Trận gió bắc ngày xưa
Tiếp thế quân Hồ vận chiến cơ
Chủ khách hai bên cùng chiến đấu
Khinh quân kiêu ngạo thật không ngờ.

Chiến trường thủ thế đối đầu nhau,
Cờ xí trên sông, rợp chiến bào.
Binh phép quá nghiêm lòng lính sợ,
Mạng hèn đem thế mạng uy cao.

Tên sắt xuyên xương cát bỏng da
Cũng là xương thịt cũng người ta.
Hai đoàn khách chủ cùng đâm chém
Sông núi rung lên máu nhạt nhoà.

Tiếng thét kêu rên xé rạch ngòi
Trời long sấm dậy động vang trời.
Biển đông khóa kín im hơi thở
Đất nghẹn trời than khóc hỡi ơi!


Tuyết tự trên cao phủ khắp nơi,
Hơi băng sắc lạnh bám trên môi.
Nép mình chim dữ không ra tổ,
Ngựa chiến loanh quanh luống ngậm ngùi.

Gió rét như là cắt thấu xương
Ngón tay cũng tựa rớt ra luôn
Làn da muốn rách rời vùng thịt
Cái kiếp làm quân quả đoạn trường!

Đương lúc trời đông rét lạnh lùng
Trời ban gió bấc giúp Hồ quân
Giết bừa quân lính quân nhu triệt
Đô úy thành dâng thật nát lòng.

Tướng hàng tướng tử lính bơ vơ
Thây lấp nơi nơi ngập bến bờ
Máu chảy tuôn ra thành biển suối
Sang hèn đều hết thảy xương khô!

Nói chẳng xiết nào kể được sao?
Cùng chung máu thịt cũng da màu.
Sao không xót chút tình nhân loại?
Mà nỡ tâm tàn hại lẫn nhau?

Sức lụn trống hề hết nổi vang
Gươm cùn sứt mẻ, xác thân tan
Tên không, cung gãy hề ai oán
Quân lính oằn mình khổ khóc than.

Ôi! Chiến tranh kia quá hãi hùng,
Cả đời tôi mọi nếu qui hàng.
Đánh thì xác trải phơi đầy đất,
Thật thảm làm sao cái mạng tàn!

Chim buồn không tiếng núi hoang vu!
Dằng dặc đìu hiu gió mịt mù!
Hồn phách chưa tan trời nằng nặng,
Quỉ thần tụ tán cảnh âm u!

Mặt trời cũng hiếm ghé qua đây
Cỏ thiếu môi sinh chẳng mọc dài
Trăng lạnh mây mờ, sương trắng xóa
Cành lay gió nổi tiếng than dài.

Tim đau mắt thảm lệ lưng tròng
Đã đớn đau này phải thế không?
Lý Mục năm xưa dùng lính Triệu
Rợ Lâm kịch chiến với oai hùng.

Đất đai ngàn dặm trải thênh thang
Quân Mọi Hung Nô rã nát tan
Hào kiệt danh ngời muôn vạn thuở
Thiên thu tên để sử xanh vàng.

Triều Hán dụng nhân chẳng đức tài
Toàn người chẳng xứng, dạ không ngay
Vua lo của hết dân tàn tạ
Thật hổ mang danh thẹn tiếng đời.

Nhà Chu đã lập chiến huân công
Hiểm Doãn đuổi xong rạng tiếng hùng
Thành dựng Sóc Phương oai lẫm liệt
Vẹn toàn binh lính sáng danh tông.

Nhà Tần xây Vạn Lý Trường Thành
Đất đá pha cùng máu thịt dân
Bạo ác xem người như mạng kiến
Máu loang đọng đỏ cả chân Thành.

Hán Triều tuy đánh được Hung Nô
Chiếm giữ Âm Sơn vững nghiệp đồ
Xương phủ khắp đồng như cỏ dại
Công kia chẳng xứng họa thời to.

Dân đã sinh ra giữa đất trời
Ai ai chẳng muốn sống trên đời?
Ai không Cha Mẹ sanh nuôi dưỡng?
Thương xót làm sao nở tách rời.?

Người nào mà chẳng có anh em?
Máu chảy lòng đau, ruột cũng mềm!
Tình nghĩa anh em ai chẳng thế?
Tay chân ai chặt chẳng đau chuyền?

Người ai cũng nghĩa vợ tình chồng?
Yêu mến keo sơn nghĩa ấm nồng
Từng xẻ chia nhau nhiều hoạn nạn
Nỡ nào cắt đứt chẳng đau lòng?

Sống thì biết phải chịu ơn ai?
Giết chết thì thân có tội gì?
Nay mất hay còn sao biết được
Tin nghe đau đớn nửa nghi ngờ!

Nỗi buồn vương mắc ở trong tâm
Đêm tối mộng mơ thấy bạn thân.
Bày lễ cúng hồn đôi chén rượu
Khóc hờn trong dạ oán cao xanh!

Không gian trĩu nặng những buồn rầu
Cây cỏ bi thương khóc nặng sầu
Đơn lẽ cô hồn đi vất vưởng
Bơ vơ chẳng biết tựa vào đâu?

Làng mạc hoang sơ vắng bóng người
Ruộng vườn xơ xác thiếu xinh tươi
Không cày thực phẩm không tìm thấy
Chết đói thây nằm cả mọi nơi.

Thầm than! Đất hỡi với trời ơi?
Biết nói làm sao mới phải thời.
Nghiệp chướng oan khiên đà sắp sẳn,
Con người chỉ biết khóc mà thôi!

Như Mai

[NhuMai]

THIÊN HẠ (Lão Tử)

(Văn chữ Hán Như Mai dịch)

Người ta đều biết đẹp xinh
Thế là đã biết xấu sinh nơi nào?
Người đều biết thiện ra sao
Đã rành bất thiện chỗ nào phát sanh!

Thế nên Vô - Hữu đồng danh
Khó và dễ mượn sức thành mà nên.
Dài - ngắn giao tiếp tương liên,
Thấp - cao theo sức tựa nghiêng nương mình.

Âm thanh chuyển hóa xướng minh,
Trước sau theo bước tiến trình tùy duyên!
Bậc Thánh khéo chọn căn nguyên,
Thi hành nhiệm vụ thiêng liêng giúp đời.

Dạy bằng việc, chẳng bằng lời
Làm nên vạn vật vì người chẳng khoe.
Chúng - sinh ra - chẳng chiếm về
Công lao tạo dựng chớ hề cậy công.

Công thành trí mãn - thong dong
Chính vì xả bỏ mà công trường tồn!

Như Mai

[NhuMai]

LÂM TẮC TỪ:

(Lin Zexu; 1785 - 1850), nhà chính trị cuối đời Thanh, chủ trương chống thực dân trong cuộc Chiến tranh thuốc phiện (1840 - 42) ở Trung Quốc. Đỗ tiến sĩ. Năm 1838, làm tổng đốc Lưỡng Quảng, được cử làm khâm sai đại thần chỉ huy việc cấm thuốc phiện ở Quảng Châu (đã ra lệnh tịch thu hơn 2 vạn hòm thuốc phiện, tổ chức đánh lui nhiều cuộc tấn công của quân Anh). Năm 1840, cuộc Chiến tranh thuốc phiện giữa Anh và Trung Quốc bùng nổ, Lâm Tắc Từ bị triệu về kinh luận tội và bị đày đi Tân Cương. Năm 1845, được phục chức, làm tổng đốc Vân Quý.

林则徐十无益格言

Cách ngôn 10 điều vô ích của Lâm Tắc Từ

(Như Mai dịch thơ)

1. 存心不善，风水无益；
Tâm còn chưa thiện, phong thuỷ vô ích

Mang tâm bất thiện uổng mong cầu,
Phong thủy truy tìm mãi tận đâu?
Tâm đức đổi thay lòng dối trá,
Tánh hiền cải sửa dạ thâm sâu.
Tâm chơn cửa phước thênh thang mở,
Lòng chánh đường danh bát ngát thâu.
Phong thủy tự tâm không tự cảnh,
Mang tâm bất thiện uổng mong cầu.

2. 不孝父母，奉神无益；
Bất hiếu cha mẹ, thờ cúng vô ích

Bất hiếu Mẹ Cha lỗi đạo trời
Tôn thờ lúc chết uổng công thôi
Thâm ân dưỡng dục ơn hơn biển
Đức lớn cù lao nghĩa vượt trời
Thăm thẳm biển đông khôn sánh ví
Trập trùng núi thái khó so lời
Mẹ Cha tại thế không cung dưỡng
Vô ích cúng dâng lúc chết rồi.

3. 兄弟不和，交友无益

Anh em chẳng hòa, bè bạn vô ích

Anh em cốt nhục tánh thâm tình
Bè bạn sao bằng nghĩa đệ huỳnh
Vỏ đậu nấu thân, mình tội khổ
Nồi da xáo thịt, xác đau hình
Anh em nghĩa trọng nên trân quí
Bè bạn tình sâu mới sáng minh
Nếu chẳng yêu thương tình cốt nhục
Bạn bè vô ích uổng giao tình.

4. 行止不端，读书无益；

Việc làm bất chánh, đọc sách vô ích

Đọc sách nhiều chi chẳng tạo lành?
Chuyên làm bất chánh phước sao sanh?
Phật kinh cội gốc khuyên hành thiện
Thánh sách bước đầu học đạo nhân
Sửa đổi lòng mê tâm dưỡng chánh
Trau dồi trí sáng đức thành chân
Học câu tạo phước cho nhân thế
Lợi ích nhân sanh cố thực hành.

5. 作事乖张，聪明无益；

Làm trái lòng người, thông minh vô ích

Người kia trí huệ sáng thông minh
Ỷ giỏi tài cao tánh hợm mình
Nghịch trái lòng người tài bất dụng
Thuận vâng ý Thánh đức cao minh
Đức dày ắt hẳn tâm linh mở
Phước thiển sao không giới đức gìn?
Trí sáng nuôi thân tâm hiệp chúng
Không làm vô ích kiếp nhân sanh.

6. 心高气傲，博学无益

Kiêu căng ngã mạn, học rộng vô ích

Kiêu căng ngã mạn rẽ khinh đời
Học rộng làm gì vô ích thôi
Kiêu căng hoán đổi thành tâm Thánh
Ngã mạn trau tâm dưỡng nết trời
Sách sử làu thông tâm rộng mở
Kinh văn bác lãm đức vun bồi
Đem tài học rộng ra giúp thế
Truyền bá hạnh lành khắp nơi nơi.

7. 时运不通，妄求无益

Thời vận không thông, vọng cầu vô ích

Thời vận không thông lọ phải cầu
Nghiệp xưa tác tạo tránh nơi đâu
Non cao khó dưỡng người gây nghiệp
Biển rộng khôn dung kẻ tạo sầu
Phước hưởng duyên lành nhờ ý sáng
Quả gieo hạnh phúc tự tâm trau
Oan khiên muốn giải lo tu sửa
Vô ích cầu mong uổng vọng cầu.

8. 妄取人财，布施无益

Trộm cắp của người, bố thí vô ích

Đức tốt, tâm lành tánh tự thanh
Của người trộm cắp uổng tâm thành
Phật, Trời chẳng chứng tâm phi nghĩa
Tiên, Thánh đâu dùng dạ bất nhân
Bác ái thanh tâm hành phước báu
Từ bi vận trí tạo duyên lành
Nhân lành kiếp kiếp hoa xinh nở
Vô ích tâm tham uổng phước lành.

9. 不惜元气，服药无益；

Chẳng giữ nguyên khí, uống thuốc vô ích

Thân thể kiện khang vốn tự mình
Ăn chơi quá độ họa thân sinh
Thuốc Thần bổ quí tuồng vô ích
Dược Thánh cao minh cũng khó gìn
Thuốc quí tự thân nuôi dưỡng khí
Linh đơn nơi tánh giữ thần tinh
Chẳng gìn nguyên khí linh đơn uổng
Vô ích tìm cầu thuốc diệu minh.

10. 淫恶肆欲，阴骘无 益
Dâm tà loạn phép, âm đức vô ích,

Muốn cầu âm đức phước thâm sâu
Loạn phép tà dâm uổng vọng cầu
Yểm cựu sanh lòng hư nghĩa trước
Nghinh tân tạo tánh hủy duyên sau
Dâm bôn tội lỗi càng vương nợ
Dục ái oan khiên khó gỡ sầu
Muốn tạo duyên lành mau tự tỉnh
Tâm lành chính trực phước thâm sâu.

Như Mai

20-5-2011