CHỮ NHẪN - Bình về bức tranh chữ NHẪN

[Nguyễn Đình Kiệm]

[IMG][/IMG]GẶP TÁC GIẢ BÀI THƠ CHỮ NHẪN



Nguyễn Mộng Nhưng

Một thời gian sau khi bài viết “Một bài thơ luận về chữ Nhẫn độc đáo” đăng trên tạp chí Văn nhân số 71 ( Hội VHNT Nam Định ), tôi đã nhận được lời nhắn: Tác giả bài thơ chữ Nhẫn không phải là nhà thơ quá cố nào. Ông chính là một người đang sống - người mà tất cả những người làm thơ lớn tuổi ở Hải Hậu đều quen mặt, biết tên. Người đó là ông Mai Sinh bút danh Hồng Tấn ở xứ Trà Trung, xã Hải Nam, huyện Hải hậu. Ông là nhà giáo đã nghỉ hưu, một người thông thạo chữ Hán - Nôm, tác giả của nhiều bài thơ Luật Đường được bạn thơ tâm đắc.

Tôi lên nhà thăm ông, nghe em trai ông - Mai Thanh Đạm cũng là một người thơ đằm thắm, giới thiệu tôi, ông bảo: Bài thơ đó của tôi chứ của ai! Và ông đọc luôn bài thơ cho tôi nghe. Tôi hỏi ông còn lưu giữ bản thảo bài thơ đó không, ông bảo còn, nhưng không nhớ nó “nằm” ở đâu. Thật mừng, sau một tuần hẹn trở lại, tôi đã nhìn thấy bài thơ chữ Nhẫn chép trong cuốn sổ công tác bìa đã sờn, giấy đã ố. Trong cuốn sổ còn nhiều bài thơ chữ Hán và thơ quốc ngữ do ông viết cách đây vài ba chục năm. Ông Mai Thanh Đạm là người chứng kiến hoàn cảnh ra đời bài thơ chữ Nhẫn kể lại:

Vào khoảng những năm 60, 70 thế kỷ trước một nhóm bạn thơ tri âm gồm các ông, bà Nguyễn Thế Vinh, Đoàn Ngọc Phan, Mai Sinh, Nguyễn Văn Thuyết, Nguyễn Đức Tung, Mai Thanh Đạm, Lê Thị Thanh Vân… (bà Thanh Vân là bà ngoại của hai cây bút trẻ - hai chị em Lê Hà Ngân, Lê Nguyệt Minh). Những người thơ thường tụ tập tại nhà ông Phán ở Đông Biên để đàm đạo, ngâm vịnh và xướng hoạ. Chủ đề cuộc hội ngộ hôm ấy xoay quanh chuyện gươm đao và lòng nhân ái. Nhắc đến sách “Nhị thập tứ hiếu” có chuyện Thái Thuận đời nhà Hán thờ mẹ rất hiếu. Khi hái quả dâu thường chọn những quả chín thẫm (ngọt) để riêng phần mẹ, còn những quả đỏ (chua) mình ăn. Tướng giặc đi qua thấy vậy khen là người có hiếu bèn sai quân lấy một thúng gạo và một cái đùi trâu cho Thái Thuận mang về; sang truyện Tam Quốc đoạn Hoàng Trung trúng kế “đà đao” đuổi theo Quan Công, con ngựa Hoàng Trung đang cưỡi đột nhiên ngã quỵ. Quan Công nghĩa hiệp không chém, về sau Hoàng Trung đã theo Quan Công giúp Lưu Bị. Chuyển qua chuyện thơ phú, một người đọc bài thơ nói lái có đoạn: “Đêm đắp chăn bông dưới đệm bông / Bỗng đêm tỉnh dậy nhớ thương chồng / Trông thường thấy nhện sa xe cửa / Cưa xẻ lòng ai có biết không?”

Mọi người đều tâm đắc. Mai Sinh thì đăm chiêu suy nghĩ. Chuyện xưa và bài thơ nói lái đã gợi những tứ thơ dần hình thành trong ông. Về nhà, ngay đêm đó Mai Sinh đã viết xong bài thơ luận về chữ Nhẫn chúng tôi đã giới thiệu trong tạp chí nói trên. Theo lời ông Mai Thanh Đạm, sau đó Mai Sinh đã đọc bài thơ cho nhiều người nghe. Rồi bài thơ tiếp tục được truyền đi xa và đi dường vòng trở về Hải Hậu như chúng tôi đã kể.

Năm nay ông Mai Sinh đã 84 tuổi (ông sinh năm Kỷ Tỵ 1929), tai còn thính, mắt còn tinh nhưng vì không chịu rời “bạn chai” nên lơ mơ suốt ngày. Vậy mà mỗi khi có khách thơ đến thăm, ông lại tỉnh như sáo rủ rỉ nói chuyện làm thơ và đọc thơ mình, thơ bạn… Theo đề nghi của tôi, ông gửi tặng quý vị độc giả cùng bạn thơ xa gần bài thơ chữ Hán ông viết cách đây ba năm nhưng chưa công bố rộng rãi. Nhân dịp Xuân Quý Tỵ xin trân trọng giới thiệu.

草 水 人 世 施 行 閑 草
木 流 生 盛 惡 良 來 木
春 冬 百 千 即 則 旡 春 推
廻 去 歲 年 时 後 事 廻 思
綠 旡 定 終 又 於 好 綠
綠 廻 為 有 惡 良 相 綠
披 泝 其 限 歸 到 隨 披

Phiên âm:

Thảo mộc xuân hồi lục lục phi
Nhàn lai vô sự hiếu tương tuỳ
Hành lương tắc hậu ư lương đáo
Thi ác tức thì hựu ác quy
Thế thịnh thiên niên chung hữu hạn
Nhân sinh bách tuế định vi kỳ
Thuỷ lưu Đông khứ vô hồi tố
Thảo mộc xuân hồi lục lục phi.

Tạm dịch nghĩa:

Cây cỏ mùa xuân về lại tươi tốt
Lúc an nhàn, rỗi rãi thích thú với cảnh ấy
Làm điều lành về sau điều lành sẽ đến
Làm điều ác rồi sẽ gặp điều ác
Thời thế thịnh đến nghìn năm cũng có hạn
Người ta sinh ra chỉ có kỳ một trăm năm thôi
Dòng sông nào cũng chảy ra biển Đông chứ không khi nào chảy ngược
Cây cỏ mùa xuân về lại tươi tốt.

Trước Xuân Quý Tỵ 2013